HEYDƏR ƏLİYEVİN EKOLOJİ SİYASƏTİ: KONSTİTUSİYA, SUVERENLİK VƏ DAYANIQLI İNKİŞAF KONTEKSTİNDƏ STRATEJİ BAXIŞ

b.ü.f.d. Balaxanova Qumru Vasif qızı
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin
“Biologiya və onun tədrisi texnologiyası” kafedrasının müəllimi

 “Mən hər bir azərbaycanlının fəxr etməyə haqqı olan bir Azərbaycan yaratmağa çalışıram.” — Heydər Əlirza oğlu Əliyev

Bu gün – 10 may tarixində, müstəqil Azərbaycanın memarı və qurucusu, dahi dövlət xadimi Ulu Öndər Heydər Əlirza oğlu Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümünü dərin ehtiramla yad edirik. Onun zəngin dövlətçilik irsi bu gün də Azərbaycanın siyasi, hüquqi, iqtisadi və ekoloji inkişafında istiqamətverici qüvvə kimi çıxış edir. 2025-ci ilin ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilməsi Heydər Əliyev irsinin kompleks təhlili üçün strateji imkan yaratmışdır. Bu kontekstdə Ulu Öndərin ekoloji siyasəti, onun dövlət quruculuğu fəlsəfəsinin ayrılmaz hissəsidir.

Azərbaycan Respublikasının 1995-ci il Konstitusiyası — Heydər Əlirza oğlu Əliyevin siyasi iradəsi ilə formalaşan bu hüquqi sənəd — ilk dəfə olaraq vətəndaşların təmiz ətraf mühitdə yaşamaq hüququnu dövlət səviyyəsində təsbit etmişdir. Bu, hüquqi dövlətçiliyin ekoloji ölçüsünü təmin edən fundamental addım idi. Konstitusiyanın bu müddəası təkcə hüquqi norma deyil, həm də Ulu Öndərin insan, təbiət və dövlət arasında balans yaratmaq fəlsəfəsinin əyani təcəssümüdür.

Heydər Əliyevin ekoloji siyasəti yalnız daxili məsələlər çərçivəsində qalmamış, ekoloji suverenlik anlayışını formalaşdıraraq Azərbaycanın milli təhlükəsizlik sistemində ətraf mühitin qorunmasını prioritet sahəyə çevirmişdir. Onun təşəbbüsü ilə qəbul edilən “Ətraf Mühitin Mühafizəsi haqqında”, “Ekoloji Təhlükəsizlik haqqında” və digər qanunvericilik aktları ölkəmizdə ekoloji hüququn institusional əsaslarını yaratmışdır.

Davamlı inkişaf ideyasını öz siyasətində önə çıxaran Ulu Öndər Heydər Əlirza oğlu Əliyev deyirdi: “Təbiəti qorumaq təkcə ekologiya məsələsi deyil, milli şüurun təzahürüdür.” Bu yanaşma, bugünkü yaşıl inkişaf strategiyalarının, “yaşıl enerji” təşəbbüslərinin və işğaldan azad olunmuş ərazilərin ekoloji reabilitasiyasının ideoloji başlanğıc nöqtəsidir.

Məhz onun əsasını qoyduğu bu strateji xətt Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Zəfərdən sonra Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda həyata keçirilən ekoloji və urbanistik layihələr – «yaşıl zona», bərpaolunan enerji və ekosistem əsaslı planlaşdırma – Heydər Əliyev irsinin müasir dövrə uyğun şəkildə gerçəkləşdirildiyinin göstəricisidir.

2025-ci ildə Konstitusiyanın və Suverenliyin dərin mahiyyətini təhlil edərkən, ekoloji siyasətin bu anlayışlarla vəhdət təşkil etdiyini aydın şəkildə görürük. Çünki suverenlik təkcə siyasi sərhədlərin deyil, ekoloji sərhədlərin, təbii resursların və gələcək nəsillərin hüquqlarının da qorunması deməkdir.

Bu əziz gündə, Ulu Öndər Heydər Əlirza oğlu Əliyevin doğum günündə, onun əziz xatirəsini dərin hörmət və minnətdarlıqla yad edir, təbii sərvətlərin qorunmasına və hüquqi dövlətin ekoloji dayaqlarının möhkəmləndirilməsinə xidmət edən strateji baxışını bir daha vurğulayırıq.

Heydər Əlirza oğlu Əliyev – müstəqil Azərbaycanın, hüquqi dövlətçiliyin və ekoloji düşüncənin təməl memarıdır.